Ενδιαφέρον...

Το Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου ανοίγει το διάλογο με την τοπική κοινωνία
Οι δημόσιοι χώροι του μέλλοντός μας
Αναξιοποίητοι παραμένουν τα τελευταία χρόνια οι δημόσιοι χώροι στο Βόλο αλλά και σε όλες τις ελληνικές πόλεις. Η Γορίτσα, τα παλιά κτίρια, η ακτογραμμή 16 χιλιομέτρων του παραλιακού μετώπου, οι πλατείες αποτελούν ενδεικτικά κάποια σημεία του Βόλου που μελλοντικά μπορούν να αποκτήσουν ένα πολυλειτουργικό χαρακτήρα και μέσα από πολιτιστικά, αθλητικά, καλλιτεχνικά και άλλα γεγονότα να μαγνητίσουν τους κατοίκους, οι οποίοι με τη συνεύρεσή τους θα τις ζωντανέψουν ως περιοχές. Στην εποχή της ψηφιακής ανθρώπινης επαφής οι δημόσιοι χώροι θα αποτελέσουν το διακύβευμα του μέλλοντος, καθώς ανέκαθεν λειτουργούσαν ως τα κύτταρα της δημοκρατικής και κοινωνικής ζωής των πόλεων. Οι σκέψεις αυτές ανήκουν σε δύο διδάσκοντες του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του Αναπληρωτή Καθηγητή και Κοσμήτορα της Πολυτεχνικής Σχολής κ. Ζήση Κοτιώνη και του Επίκουρου Καθηγητή κ. Γιώργου Τζιρτζιλάκη.
Το θέμα των δημόσιων χώρων στο Βόλο και πώς μπορούν να αξιοποιηθούν μελλοντικά, ώστε να γίνουν πιο ζωντανοί και να προσελκύσουν νέους, οικογένειες, φοιτητές και άλλους συμπολίτες, ανοίγουν σήμερα στη «Θ» δύο καθηγητές του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, οι κ.κ. Ζήσης Κοτιώνης και Γιώργος Τζιρτζιλάκης.
Και οι δύο ενεργοποιούνται αυτή την περίοδο στη διοργάνωση από το Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ημερίδας με θέμα τη σχέση τέχνης, αρχιτεκτονικής και δημόσιου χώρου. Στην εκδήλωση που θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Πέμπτη 17 Ιανουαρίου στο αμφιθέατρο του Τμήματος Αρχιτεκτόνων στο Πεδίον Άρεως, θα βρεθεί και ο διευθυντής του Τμήματος Εικαστικών Τεχνών του Μιλάνου κ. Μάρκος Σκοτίνι. Το Τμήμα αυτό έχει μια ιδιαίτερη ευαισθητοποίηση στη σχέση τέχνης, αρχιτεκτονικής και δημόσιου χώρου.
Ο κ. Τζιρτζιλάκης τόνισε πως «για εμάς το θέμα του δημόσιου χώρου είναι το πιο καυτό προϊόν του μέλλοντος. Αυτό είναι το μεγάλο διακύβευμα, λόγω της περιστολής του δημόσιου χώρου στη σημερινή εποχή είτε με ιδιωτικές είτε με άλλες επεμβάσεις. Επίσης σήμερα υπάρχει έντονη η διάσταση του δημόσιου χώρου που μπορεί να εξελιχθεί σε μηχανισμό συναναστροφής και κοινωνικής δυναμικής. Ο δημόσιος χώρος λοιπόν μπαίνει σε ένα καθεστώς συρρίκνωσης, όταν βλέπουμε οι δραστηριότητές του να υποκαθιστώνται από άλλες, όπως αυτές ενός εμπορικού κέντρου. Έτσι γεννάται το ζήτημα της επαναξιοποίησης του δημόσιου χώρου. Και αυτό δεν μπορεί να γίνει βάζοντας μερικά τυποποιημένα παγκάκια και γκαζόν. Το ζήτημα είναι, τι γίνεται, τι συμβαίνει σ’ αυτούς του δημόσιους χώρους, πώς προσελκύουμε τον κόσμο να μεταβεί σ’ αυτούς για να συναναστρέφεται, να δημιουργεί γεγονότα. Αυτό είναι συνεπώς ένα τεράστιο θέμα στην εποχή των νέων τεχνολογιών και των μετασχηματισμών. Ο δημόσιος χώρος είναι ο πυρήνας της δημοκρατικής και κοινωνικής ζωής των πόλεων σήμερα. Και δεν είναι αρχιτεκτονικό το ζήτημα, καθώς αφορά όλες τις ανθρωπιστικές, ανθρωπολογικές και αρχιτεκτονικές επιστήμες στον κόσμο. Δυστυχώς στη χώρα μας το θέμα του δημόσιου χώρου ήταν σε ανυποληψία. Υπήρχε δηλαδή μια κακή αντίληψη των Δήμων που έβλεπαν τους δημόσιους χώρους σαν περίσσευμα, σαν υπολειμματικούς χώρους, χωρίς δραστηριότητες. Πλέον, όμως οι προοπτικές τους δημόσιου χώρου είναι ένα θέμα που συζητείται σε όλο τον κόσμο. Γι’ αυτό και πρέπει να το δούμε με μια νέα δυναμική. Πώς θα καλέσουμε τους νέους, τους φοιτητές, τους εργαζόμενους, να συγκεντρωθούν στους δημόσιους χώρους, να αναπτύξουν πράγματα και να δημιουργήσουν γεγονότα».
Τι εννοούμε, όμως λέγοντας δημόσιους χώρους; Ο Αναπληρωτής Καθηγητής κ. Ζήσης Κοτιώνης μας απαντά αναφέροντας πως «μιλώντας για δημόσιους χώρους δεν πρέπει να έχουμε την εικόνα μόνο των δημόσιων χώρων μέσα στην πόλη η οποία ούτως ή άλλως διαχέεται μέσα στην ύπαιθρο. Δηλαδή θα πρέπει να σκεφθούμε πως δημόσιος χώρος για επτά μήνες το χρόνο είναι η παραλία ή ο δημόσιος δρόμος τον οποίο διασχίζουμε από την πόλη σε ένα χωριό. Επίσης δημόσιος χώρος είναι και η πλατεία σε ένα χωριό».
Ερωτηθείς για την ύπαρξη δημόσιων χώρων στο Βόλο, ο ίδιος είπε πως «ο Βόλος έχει και άκρη στους δημόσιους χώρους. Και πρώτα σκεπτόμαστε το παραλιακό μέτωπο, αφού υπάρχουν 16 χιλιόμετρα ενός απλώματος στην ακτογραμμή, όπου εκεί βρίσκεται και η πιο σημαντική σχέση της πόλης με τη θάλασσα. Στην ακτογραμμή υπάρχει χώρος που βρίσκεται σε πλήρη αδράνεια. Για παράδειγμα το κομμάτι μεταξύ του Πεδίον Άρεως και των Πευκακίων αποτελεί ένα μοναδικό βιότοπο. Επίσης οι περιοχές των Αλυκών, των Πευκακίων συνθέτουν δημόσιους χώρους που δεν εντάσσονται μέσα στη ζωή της πόλης. Επίσης άλλοι δημόσιοι χώροι του Βόλου είναι τα παλιά βιομηχανικά κτίρια, τα διάφορα άλλα παλιά κτίρια, τα αδιάθετα οικόπεδα, οι ενδιάμεσοι χώροι μεταξύ κτιρίων και γεφυρών, τα ποτάμια. Γενικότερα δημόσιος χώρος δεν είναι μόνο το άκτιστο, αλλά και το κτισμένο που δεν είναι όμως ιδιωτικοποιημένο».
Πώς θα μπορούσε, όμως να είναι ένας δημόσιος χώρος του μέλλοντος; «Ο Βόλος έχει τρομερές δυνατότητες να αναπτύξει τους δημόσιους χώρους. Μιλάμε για μια πόλη με μεσογειακό χαρακτήρα και εν όψει της διοργάνωσης μεγάλων γεγονότων. Πάντως για τη μορφή των δημόσιων χώρων, υπάρχουν δύο κλίμακες για να συζητήσει αυτό το θέμα κανείς. Η μία είναι, πώς ζωντανεύουν αυτοί οι χώροι με απλά μέσα και ευέλικτους τρόπους και σ’ αυτό μπορεί να δώσει απαντήσεις η σύγχρονη τέχνη. Επίσης εδώ υπάρχει πεδίο συνεργασίας μεταξύ της τέχνης, του Δήμου και του Πανεπιστημίου για να παράγει ενδιαφέροντα πράγματα και σε σύντομο χρονικό διάστημα. Υπάρχει και μία κλίμακα σε βάθος χρόνου της οποίας επιλαμβάνεται η αρχιτεκτονική, όπου και μιλάμε για ριζικές τροποποιήσεις στο αρχιτεκτονικό πεδίο. Αυτό θα μπορούσε να γίνει με διαγωνισμούς και με αρχιτεκτονικά γραφεία του εξωτερικού. Για παράδειγμα οι πλατείες του Βόλου βρίσκονται σε μια κρίσιμη κατάσταση και δεν έχουν παραλάβει την καινούρια δυναμική μιας σύγχρονης ευρωπαϊκής, μεσογειακής πόλης. Ακόμη η παραλία των Αλυκών περνάει μια μεγάλη κρίση. Και παρόλο που πηγαίνει εκεί πολύς κόσμος, βρίσκεται σε μια λήθη, αφού δεν έχει μπει στην πολιτιστική ζωή της πόλης. Ακόμη δημόσιος χώρος μπορεί να θεωρηθεί η Γορίτσα, όπου υπάρχει ένας αρχαιολογικός χώρος, μια σχέση με το Πήλιο και μία αναδιαμόρφωση λόγω του περιφερειακού δρόμου. Τι κάνουμε λοιπόν με τη Γορίτσα; Πώς μια πιθανή βόλτα από τη πόλη προς το εργοστάσιο της ΑΓΕΤ μπορεί να ενταχθεί στο συνολικό σχεδιασμό της πόλης; Στη Γορίτσα πρέπει να υπάρξει τοπιακός σχεδιασμός. Πώς δηλαδή οι άνθρωποι πορεύονται, διαμένουν στην ύπαιθρο, μπορούν νά έχουν παροχή διαφόρων υπηρεσιών. Η Γορίτσα θα μπορούσε να εξελιχθεί σε ένα φιλικό τόπο για μια οικογένεια που θέλει να κάνει μια βόλτα προς εκείνη την περιοχή. Στην Ελλάδα δυστυχώς δεν σκεπτόμαστε τις ομάδες πληθυσμών, όπως είναι οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά, οι γονείς με τα παιδιά, τους νέους και πώς θα τους υποδεχθεί ο δημόσιος χώρος. Δεν έχει δυναμικοποιηθεί η σχέση του αρχαιολογικού χώρου της Γορίτσας με το τοπίο. Έρχονται τουρίστες και δεν ξέρουμε, πού να τους πάμε. Ο δημόσιος χώρος του μέλλοντος πρέπει να εξελιχθεί σε τόπο πολιτιστικών, αθλητικών, εμπορικών δραστηριοτήτων, ψυχαγωγίας, κοινωνικοποίησης, συνεύρεσης των πολιτών και παραγωγής γεγονότων. Πρέπει να καταλάβουμε πως γεγονότα σε διάφορα σημεία της πόλης μπορούν να δώσουν μια καινούρια φυσιογνωμία και συνείδηση των ανθρώπων για την πόλη τους. Γιατί η πόλη δεν είναι τόσο τα σταθερά της στοιχεία, όπως τα κτίρια, αλλά η εικόνα που έχουμε γι’ αυτήν. Ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις ο Βόλος παρουσιάζει ένα προνόμιο, ότι δηλαδή σιγά-σιγά αρχίζει και γίνεται ελκυστική στη συνείδηση των Ελλήνων, ως μια πόλη που θα ήταν ωραία εκεί να ζήσεις. Και εμείς θέλουμε να παρέμβουμε ως Τμήμα στο θέμα αυτό».
Στο σημείο αυτό ο κ. Τζιρτζιλάκης προσθέτει: «Από τη μια μεριά υπάρχει ο σχεδιασμός του χώρου και τι συμβαίνει στο χώρο. Αυτά τα δύο δουλεύουν παράλληλα. Και με τους φοιτητές μας δουλεύουμε πάνω στο σχεδιασμό των δημόσιων χώρων στο μέλλον. Το κεντρικό σκεπτικό είναι να δούμε την ευρύτερη περιοχή του Βόλου σαν ένα πεδίο δραστηριότητας που θα εμπλουτίσει τη ζωή των ανθρώπων. Αυτός είναι ο σκοπός των εκδηλώσεων που ξεκινάμε, αρχικά σε λίγες ημέρες με την ημερίδα και το καλοκαίρι με τα εργαστήρια. Είναι μια προσπάθεια που εμπλέκει πολλούς δημιουργικούς κλάδους επιστημών, όπως καλλιτέχνες, αρχιτέκτονες, ανθρωπολόγους, σκηνοθέτες. Σε μια ψηφιακή εποχή της επικοινωνίας ο δημόσιος χώρος μπορεί να ξαναφέρει την έννοια της επαφής. Ο Βόλος μπορεί να γίνει ιδιαίτερο μοντέλο αξιοποίησης των δημόσιων χώρων που στην Ελλάδα είναι αναξιοποίητοι. Εξάλλου μην ξεχνάμε πως βρισκόμαστε σε έναν ανταγωνισμό των πόλεων».

Από τη "Θεσσαλία της Κυριακής"